In-depth review: Gigabyte Z590I Aorus Ultra moederbord

Mocht je het nog niet door hebben; Glitching heeft tegenwoordig awards! Meer weten? Check de Awards-pagina!

• Inleiding
• Chipset
• Specificaties
• Unboxing
• Aansluitmogelijkheden
• Uefi
• Prestaties
• Software
• Overklokmogelijkheden
• Conclusie

Inleiding

Voordat ik deze review begin: dit moederbord is door mijzelf aangeschaft bij Azerty op 04-06-2021. Dit omdat ik het bord tevens wil gaan gebruiken voor het testen van ITX kasten. Mocht er twijfel zijn of ik dit echt gekocht heb, dan is het mogelijk bewijs hiervan aan te leveren.

2021: de strijd tussen Intel en AMD is nog steeds aan de gang. Intel had jarenlang de prestatiekroon in handen maar AMD begint steeds dichterbij te komen. Sterker nog: met de release van de 5000 series weet AMD Intel zelfs te verslaan. Natuurlijk laat de fabrikant van het blauwe kamp zich niet kennen en brengt ook steeds weer nieuwe processoren uit met daarbij behorend nieuwe chipsets. Dit betekent dus ook weer nieuwe moederborden. Nu moet wel gezegd worden dat de nieuwe CPU’s werken op de 400 series moederborden maar nieuwe functies zijn dan niet terug te vinden. De 500 series heeft eindelijk een feature waar veel mensen op zaten te wachten: ondersteuning voor PCIe Gen 4. Wel was dit een beetje een aparte launch: de moederborden waren twee maanden voor de nieuwe processoren al te koop.

Uiteraard zijn de verschillende fabrikanten er als de kippen bij om verschillende moederborden te maken in deze reeks, allemaal met hun eigen features, eigenschappen en uiterlijk. Sommige borden zijn slechts een kleine upgrade, bij andere borden wordt de kans gegrepen om heel veel extra features op het bord te plaatsen. Dat laatste zal de prijs uiteraard wel laten stijgen. Eerder hebben we al gezien dat ASUS toen nieuwe producten op de markt heeft gezet maar ook Gigabyte zat niet stil. Deze fabrikant heeft een heel arsenaal aan borden gemaakt zodat er voor ieder wat wils is.

Vandaag kijken we naar een heel klein moederbord, namelijk de Z590I Aorus Ultra. Dit is een mini-ITX moederbord, bedoeld voor de kleine computerkasten. Dit hoeft echter niet te betekenen dat het bord basic is uitgevoerd, integendeel. Dat gaat we allemaal behandelen. De prijs: €255,- op het moment van schrijven, wat op zich mee valt. Wat je krijgt? Lees vooral verder!

Ondertussen is de 12e generatie al uit maar zijn er nog genoeg mensen die interesse hebben in Rocket Lake, vandaar deze review.

Terug naar boven

Chipset

Met de introductie van de Rocket Lake processoren is er “uiteraard” weer een nieuwe chipset uitgebracht. Voordeel van deze chipset is dat het socket gelijk is gebleven aan die van de vorige generatie. 10th Gen processoren kunnen dus gebruikt worden op moederborden met deze chipset. Maar wat is nu het verschil tussen de Z490 en Z590 chipset?

Een van de grootste wijzigingen is dat er eindelijk ondersteuning is voor PCI Express 4.0. Hier zitten wel meteen twee kanttekeningen aan: dit is alleen beschikbaar bij een 11e generatie processor en er zijn maar 20 lanes beschikbaar. Dit wordt verdeeld in een PCIe 4.0 x16 link (wat gesplitst kan worden naar twee maal x8) en één PCIe 4.0 SSD op die snelheid.

Tevens is de bandbreedte van de DMI 3.0 bus verdubbeld. Deze heeft nu een x8 snelheid wat voorheen x4 was. Deze bus zorgt voor de verbinding tussen de processor en de chipset. Dit geldt dus ook voor alles wat aan de chipset verbonden zit zoals USB en netwerkpoorten. De chipset heeft nu ook standaard ondersteuning voor USB 3.2 Gen 2×2. Dit zijn USB poorten met een snelheid tot 20 Gbps. Eerder werd hier een aparte controller voor gebruikt maar nu is het gewoon standaard aanwezig. Verwacht dus veel USB poorten met deze snelheid op de verschillende moederborden.

Nog een verandering: er is nu ondersteuning voor DDR 3200 MHz. Z490 had ondersteuning tot max DDR4 2933 MHz. In hoeverre dit prestaties verbetert valt nog te bezien. Wifi 6 is ook hier weer aanwezig, net zoals bij de Z490 chipset. Optioneel is er 2.5 Gbit Ethernet ondersteuning voor de bekabelde aansluiting.

Terug naar boven

Specificaties

We beginnen met een overzicht van de specificaties van dit bord:

• 

• 

• 

• 

Een flinke lijst met specificaties maar dat mag ook wel voor een bord van dit bedrag. Het bord ondersteunt processoren uit de 10e en 11e generatie waarbij de laatste reeks zorgt voor de PCIe 4.0 mogelijkheden van het bord. Als er een 10e generatie processor geplaatst is wordt het PCIe slot teruggeschroefd naar versie 3.0. Voor de M.2 sloten betekent het dat het voorste slot niet te gebruiken is. Je bent dan aangewezen op het achterste slot. Verder heeft het bord nog vier SATA sloten waar schijven of DVD stations op aangesloten kunnen worden als je dat zou willen. Verder heeft het bord één 2.5 Gbit netwerkaansluiting die aangevuld wordt door een Wi-Fi 6 AX200 oplossing van Intel. USB poorten zijn ook aanwezig in de vorm van een USB 3.2 Gen 2×2 Type-C poort, drie Gen 2 Type-A poorten, vier Gen 1 Type-A poorten en twee USB 2.0 poorten. Verder zijn er nog meerdere headers om het aantal poorten uit te breiden.

Voor de Z590 generatie heeft Gigabyte flink uitgepakt om de beste prestaties neer te zetten, ongeacht het moederbord. Zo zijn er verbeterde traces gebruikt voor het geheugen die moeten zorgen dat de communicatie met het geheugen sneller verlopen dan bij de concurrentie. Hierdoor krijg je betere lees- en schrijfsnelheden en een verbeterde efficiëntie. Ook het koelblok op het M.2 slot moet bijdragen aan betere prestaties. Immers: hoe koeler de SSD hoe beter deze presteert. Dit geldt helemaal door de toevoeging van PCIe 4.0. Deze techniek zorgt namelijk voor nog hogere doorvoersnelheden waardoor je gegevens sneller ingeladen worden of opgeslagen worden.

Een goede stroomvoorziening is vrij belangrijk voor een processor. Als deze op een moederbord niet in orde is kan het gebeuren dat de computer niet stabiel draait en constant vast loopt. Daarom is dit bord voorzien van een 10-fase power stage ontwerp waarbij elke fase 90 Ampere aan kan. Dit zorgt voor 900 Ampere in totaal waardoor de processor goed zijn werk kan doen. Om het geheel aan te sturen wordt er gebruik gemaakt van een digitale PWM controller. Het totaalplaatje moet er voor zorgen dat de processor heel precies voorzien wordt van de spanning die het nodig heeft.

Verlichting? Ook dat is aanwezig op dit moederbord. Probeer anno 2021 maar eens een moederbord te vinden waar dit niet op aanwezig is (met uitzondering van Enterprise producten natuurlijk). Het bord heeft van zichzelf wat verlichting maar heeft ook headers om andere apparaten aan te sluiten op het bord en aan te sturen. De software van Gigabyte heet RGB Fusion en is aanbeland bij versie 2.0. Daarmee kan het moederbord, de overige Gigabyte/AORUS componenten en randapparatuur aangestuurd worden zolang er maar ondersteuning is voor het protocol van AORUS. Op deze manier kun je zelf bepalen hoe je setup eruit komt te zien.

Wil je nog meer lezen over dit moederbord dan kan dat op de pagina van Gigabyte/AORUS.

Terug naar boven

Unboxing

We pakken het vierkante doosje er bij en gaan eens kijken wat we allemaal krijgen voor ons geld.

• 

• 

• 

• 

Een element wat niet te missen is op de doos is de adelaar. Deze neemt bijna het gehele oppervlak in beslag. Op zich logisch, aangezien dit het logo van AORUS is. Onderin zien we de naam van het product en een paar logo’s van Intel. Op de achterkant zien we een foto van het moederbord en een paar features die aanwezig zijn. De specificaties mogen natuurlijk niet ontbreken. Maken we de doos open dan zien we meteen het moederbord in een antistatische zak. Deze is omhuld door een dikke laag schuim zodat het bord niet beschadigt. Tillen we het schuim uit de doos dan vinden we de accessoires die met het bord geleverd worden.

Zoals op de tafel te zien is, wordt er toch aardig wat in de doos gestopt! Een kort overzicht hiervan:

• Gebruikers handleiding
• Installatie handleiding in meerdere talen
• Flyer over het App center
• Franstalige flyer over het aansluiten van apparatuur
• Aorus casebadge
• WiFi antenne
• 2 * SATA kabels, waarvan 1 met een 90 graden bocht
• 1 * front USB header verlengkabel
• 1 * RGB LED verlengkabel
• 2 M.2 schroefjes
• 1 M.2 stand-off
• 3 * fan power verlengkabels

Wat opvallend is zijn de drie verlengkabels voor ventilatoren. Men heeft er voor gekozen om geen normale connectoren op het bord te plaatsen maar kleinere aansluitingen. Je bent zo helaas afhankelijk van een los kabeltje om je ventilator aan te sluiten. Ben je deze kwijt dan moet je een nieuw kabeltje kopen. Aparte keuze maar wellicht dat dit gedaan is om ruimte te besparen.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

We leggen alles aan de kant en gaan eens kijken naar het bord. Het zit netjes verpakt maar zo kunnen we er niets mee. Eenmaal uit de zak zien we een mooi vierkant compact bordje terug. Voor sommige mensen ziet het er heel erg druk uit en dat kan wel kloppen. Moederborden moeten steeds meer ondersteunen en daarvoor moet er steeds meer op hetzelfde oppervlak geplaatst worden. Qua kleurencombinatie is het in ieder geval redelijk simpel gehouden: zwart met aluminium elementen. Wat mij betreft een prima keuze. Vooral de ruimte rondom het socket is vrij beperkt. Wat dat betekent voor de koeling komen we op een later moment in deze review terug.

• 

• 

• 

• 

Natuurlijk mogen de AORUS kenmerken niet ontbreken en die vinden we dan ook terug op dit moederbord. Het socket bevat een afdekplaatje met daarop de slogan van dit submerk. Daarboven zien we de adelaar. Deze adelaar zien we ook terug op het I/O gedeelte bij de Wi-Fi en audio aansluitingen. Dit deel is gedrukt en heeft geen verlichting. Dat is op sommige borden wel anders. Op de heatsink van de M.2 module zien we de AORUS benaming in hoofdletters. Ook deze wordt niet verlicht. Dat zou nog een mooie toevoeging zijn geweest. Als laatste zien we op de I/O cover in het zwart nog een tekst terug. Wat de betekenis van deze tekst is, is mij onbekend.

Als we nog even naar de achterkant kijken dan zien we daar het socket zitten en de tweede M.2 aansluiting. Het feit dat het aan de achterkant zit is voor sommigen fijn want je ziet er niets meer van. Maar het vervangen van een schijfje wordt zo niet makkelijker. Als de opening van je moederbord tray niet groot genoeg is moet je het hele bord weer loshalen. Tevens zien we nog een backplate die moet zorgen voor wat stevigheid en extra koeling van de componenten op het moederbord.

Terug naar boven

Aansluitingen

We gaan eens in detail kijken naar de diverse aansluitingen op het moederbord.

• 

• 

• 

In het midden van het bord zien we het socket zitten waar de processor op geplaatst wordt. Hij bevat maar liefst 1200 pinnen die bijna allemaal een eigen functie hebben. Daarom is het ook belangrijk om niet de pinnen te verbuigen, dit kan zorgen voor vreemd gedrag van je computer tot vastlopers aan toe. Er kunnen processoren uit de 10e en 11e generatie geplaatst worden waarbij laatstgenoemde net iets meer features brengt naar het bord. Een update voor de processoren is niet nodig. Verder heeft het bord twee DDR4 DIMM sloten waardoor er maximaal 64GB aan geheugen gebruikt kan worden. De officiële snelheid die Intel ondersteund is 3200 MHz maar er zijn tegenwoordig seties die zelfs tot 5400 MHz aan kunnen. Dit bord ondersteunt op het moment van schrijven echter maximaal 4600 MHz. Onderop het moederbord vinden we de enige PCIe aansluiting die er is. Je hebt immers maar beperkt ruimte. Dit is een PCIe 4.0 slot die backwards compatible is. Gebruik je een 10e generatie processor dan schakelt hij terug naar PCIe 3.0. Zowel de geheugensloten als het PCIe slot is verstevigd zodat schade door transport niet mogelijk zou moeten zijn.

De overige aansluitingen die we vinden op het bord zijn de volgende:

• 1 x 24-pin ATX main power connector
• 1 x 8-pin ATX 12V power connector
• 1 x CPU fan header
• 3 x system fan headers
• 1 x addressable LED strip header
• 1 x RGB LED strip header
• 4 x SATA 6Gb/s connectors
• 2 x M.2 Socket 3 connectors
• 1 x front panel header
• 1 x front panel audio header
• 1 x speaker header
• 1 x USB Type-C® header, with USB 3.2 Gen 1 support
• 1 x USB 3.2 Gen 1 header
• 1 x USB 2.0/1.1 header
• 1 x Clear CMOS jumper
• 1 x chassis intrusion header

• 

• 

We beginnen met wellicht de twee belangrijkste aansluitingen van heel het moederbord: de 24-pins ATX connector en de 8-pins EPS connector. De eerste voorziet het hele moederbord van de stroom die het nodig heeft. De EPS connector voorziet de processor van stroom. Zo blijft de spanning namelijk wat stabieler in plaats van het te pakken van de 24-pins aansluiting. Aangezien er maar ruimte is voor één connector zul je het hiermee moeten doen. Dit is voor normaal gebruik voldoende. Wil je serieus gaan overklokken dan kan het zijn dat de spanningstoevoer te instabiel wordt. Ook deze connectoren zijn verstevigd, wat er net iets mooier uit ziet qua afwerking.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Er kan natuurlijk opslag op dit moederbord geprikt worden. AORUS heeft vier SATA poorten op het bord gesoldeerd voor het aansluiten van 2.5 inch SSD’s, 3.5 inch harde schijven en mocht je het echt willen: 5,25 inch DVD/Blu-Ray stations. De connectoren staan helaas niet haaks op het bord waardoor het wegwerken van kabels net iets moeilijker maakt. Verder zijn er twee M.2 sloten op het bord aanwezig. Het eerste slot zit op de voorkant van het bord onder een plaatje weggewerkt. Als het plaatje losgeschroefd wordt dan zit daar een heatsink gemonteerd. Halen we deze los dan wordt het M.2 slot zichtbaar, samen met een stuk thermal tape. Als we de heatsink omdraaien dan zien we ook daar thermal tape zitten. Zo wordt de SSD aan beide kanten gekoeld. Let wel: dit slot is alleen actief wanneer er een 11e generatie processor geplaatst wordt. Plaats je een 10e generatie processor dan werkt het slot niet. Op de achterkant van het bord zien we een tweede slot zitten wat geschikt is voor alle PCIe SSD’s.

• 

• 

Qua extra USB poorten zijn er drie headers aanwezig. De eerste connector die we zien is een USB 3.2 Gen 1 header, wat eigenlijk de ouderwetse USB 3.0 connector genoemd wordt. Hier kunnen twee USB 3.0 poorten op aangesloten en gebruikt worden. De volgende aansluiting is de USB 3.2 Gen 2×2 Type-C connector. Hiermee kan een Type-C connector voorop een kast gebruikt worden. Als laatste zien we een aparte header waar een verloop op geprikt moet worden. De andere kant heeft twee headers waar in totaal vier USB 2.0 poorten mee gebruikt kunnen worden, zowel op de kast als in de computer zelf.

• 

• 

Rechts onderin zien we de aansluitingen voor de kast. Op de connectoren staan de plus en min, zodat je precies weet hoe de aansluitingen van de kast aangesloten moeten worden. Helemaal links zien we de front audio connector die zorgt dat de aansluitingen voorop de kast ook daadwerkelijk bruikbaar zijn en een headset aangesloten kan worden zodat het geluid via dit kanaal te horen is.

• 

• 

Het moederbord zelf is voorzien van een rand RGB verlichting wat er netjes uit ziet. Maar wil je meer RGB verlichting wat makkelijk aan te sturen is dan is het handig als je deze RGB ook aan kunt sluiten op het bord. Zo is alle verlichting met elkaar te koppelen en te bedienen met maar één programma. Er is één header op het bord geplaatst voor de RGB verlichting en deze vinden we naast de USB 3.0 header. Er is ook een A-RGB header en die vinden we terug boven de front audio aansluiting links onder. Eventueel is het mogelijk om hier splitters op aan te sluiten zodat de verlichting van meer apparaten te bedienen zijn.

• 

• 

De Z590i AORUS Ultra is ook in het bezit van een aantal aansluitingen om koelers en ventilatoren aan te sturen. Dit zijn er vier in totaal. Er is één connector naast de EPS aansluiting voor het aansturen van een processor koeler. Dit kan ook eventueel een pomp zijn. Dan zijn er nog drie aansluitingen geplaatst voor het aansturen van ventilatoren. Dit zijn echter geen standaard connectoren maar mini aansluitingen. AORUS heeft drie verloopstekkers in de doos gedaan waardoor deze aansluitingen omgezet worden naar een standaard ventilator aansluiting. Niet de meest mooie oplossing want je zorgt zo voor extra kabellengte. Het doet wel wat het moet doen en zorgt dat er minder ruimte gebruikt wordt op het bord.

Het I/O gedeelte van het bord bevat genoeg aansluitingen. Dat zijn de volgende:

• 1 x USB Type-C poort, met ondersteuning voor USB 3.2 Gen 2×2
• 3 x USB 3.2 Gen 2 Type-A port (red)
• 2 x USB 3.1 Gen 1 ports
• 2 x USB 2.0/1.1 ports
• 1 x Displaypoort
• 1 x HDMI poort
• 1 x Q-Flash Plus knop
• 1 x RJ-45 port
• 2 x SMA antenna connectors (2T2R)
• 3 x audio jacks

De netwerkpoort is een 2.5 Gbit variant wat voorlopig voldoende zou moeten zijn voor de meeste consumenten. Die hebben over het algemeen een Gigabit netwerk in huis. Daarnaast kan men de PC verbinden met het internet via de Wi-Fi antenne die op de connectoren geschroefd moet worden. En mocht de BIOS opnieuw geflasht moeten worden dan kan dit door een USB stick in een USB 2.0 poort te stoppen en de Q-Flash knop ingedrukt te houden terwijl de machine aangezet wordt. Let wel: er mag GEEN cpu op het bord geplaatst zijn als je dit doet.

Terug naar boven

Uefi

Tijd om eens te kijken wat er zich allemaal in de software van het bord zelf zit.

De BIOS van dit moederbord heeft 2 verschillende modi: een Easy mode en een Advanced mode. In de Easy Mode zijn alleen de belangrijkste opties te vinden die met een simpele handeling aan te passen zijn. We zien bovenin wat informatie over het moederbord, de processor en het geheugen. In het midden staan de geheugenmodules en waar ze geplaatst zijn, de verschillende opslag apparaten en of de IRST ingeschakeld is. Onderin zien we de opstartvolgorde die ook aangepast kan worden, de ventilatoren/pompen die aangesloten zitten en een aantal opties/functies die er zijn. Een van de functies is de Advanced Mode waardoor er veel meer opties getoond worden. Dit is overigens ook de mode die je standaard te zien krijgt.

Het eerste wat je krijgt te zien in de Advanced Mode is het kopje Tweaker. Daarin staan een aantal instellingen die vooral bedoeld zijn om mee over te klokken. Dit stuk bekijken we daarom ook in het kopje overklokken en slaan we het voor nu over.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Onder het tabblad “Settings” zien we een paar menu’s die te benaderen zijn. Kijken we naar Platform Power dan zien we een aantal instellingen die betrekking hebben op het uit- en aanzetten van de computer. Zelfs het inschakelen van de computer op een bepaalde tijd is mogelijk. Onder het tabje I/O ports zijn verschillende apparaten te vinden met bijbehorende instellingen of informatie. Je kunt hier ook bepalen of je het app center automatisch wilt laten installeren na het installeren van je besturingssysteem. Tevens kan legacy USB ondersteuning ingeschakeld worden als je nog een oud apparaat hebt. Wil je het MAC adres van je netwerkkaart weten of de gegevens van je SSD dan zijn deze hier ook op te vragen. Of moeten de harde schijven gewisseld kunnen worden terwijl de machine aan staat? Ook dat is hier in te stellen. Bij Miscellaneous zien we nog een paar losse opties staan die nergens anders geplaatst kunnen worden. Zo kunnen de LED’s uitgezet worden maar ook de functie van de reset knop kan aangepast worden. Bij PC Health Status kunnen we de voltages van de verschillende componenten zien.

• 

• 

In het scherm System Information wordt informatie over het systeem getoond. Hier kunnen tevens de taal, datum en tijd ingesteld worden. Onder Plug In Devices zie je welke apparaten er aangesloten zijn op de PCIe sloten en de M.2 sloten. Met Q-Flash is het mogelijk de BIOS bij te werken naar een nieuwere versie. Over het algemeen is dit niet perse nodig maar als je een ouder bord hebt die een nieuwere processor ondersteunt dan kan het zijn dat de software toch bijgewerkt moet worden. Het kan wel gebeuren dat borden daardoor niet meer gaan werken maar gelukkig zijn daar ook oplossingen voor. Dit bord heeft Q-Flash waardoor het ook mogelijk is de BIOS te voorzien van nieuwe software als er geen CPU aanwezig is. Wel zo handig.

• 

• 

Onder Boot zien we de verschillende manieren waarop de computer opgestart kan worden. Tevens kan ingesteld worden dat de Num Lock aan moet staan en of je een logo in beeld te zien krijgt bij het opstarten. Sommigen willen dat wel, anderen weer niet. Als laatste kan ook een wachtwoord ingezet worden als je niet wilt dat anderen in je computer gaan neuzen terwijl je er niet bent. Bij Save & Exit kunnen de opties opgeslagen worden, de standaard instellingen ingeladen worden of profielen opgeslagen en weer opgeroepen worden.

• 

• 

Met F11 komen we in het Favorieten scherm terecht. Deze staat tevens helemaal aan de linkerkant van het scherm. Het is mogelijk om hier items aan toe te voegen zodat ze meteen veranderd kunnen worden zonder ze te zoeken in de andere schermen. Dan hebben we nog het Smart Fan 6 programma waarmee de snelheid van de ventilatoren en de pomp(en) ingesteld kunnen worden. Je kun instellen of je de koeling harder aan het werk wilt zetten of juist een stiller systeem wilt hebben door alles langzamer te laten draaien.

Terug naar boven

Prestaties

Tijd om het bord te voorzien van onderdelen en aan het werk te zetten. Het systeem waarop we testen bestaat uit de volgende onderdelen:

• Intel Core i9 10850K
• Intel Core i5 11600K
• 2 x 8 GB Corsair Vengeance LPX DDR4 3200 C16
• Corsair Force MP510 240GB SSD
• CoolerMaster Test Bench V2
• CoolerMaster V-series 750W voeding
• CoolerMaster MasterLiquid MP240P Mirage
• CoolerMaster MasterGel Pro V2

• 

• 

Alle tests zijn gedraaid op een Core i9 10850K welke standaard geen PCIe Gen4 ondersteunt. Daarnaast maken we gebruik van een Core i5 11600K die wel ondersteuning biedt voor alle nieuwe features. De tests zijn drie keer uitgevoerd om op die manier grote verschillen uit te sluiten. Mochten er toch verschillen zijn dan worden de tests opnieuw gedraaid. Het verbruik wordt gemeten met een Voltcraft Energy Check 3000 meter die het verbruik vanaf de stekker registreert. Dus alles wat op het moederbord wordt aangesloten, wordt meegerekend.

10850K

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Wat opvallend is in deze tests is dat de processor op dit moederbord best hoog eindigt in verschillende tests. Ik heb gekeken of ik iets kon vinden maar zag niets speciaals. Het lijkt er bijna op dat de processor hogere kloksnelheden neer zet terwijl de temperatuur lager is. Blijkbaar is de koeling op de standaard instellingen iets beter dan normaal. De temperatuur komt toch uit op zo’n 76 graden tijdens de tests wat niet veel hoger is dan normaal. De VRM’s worden 64 graden qua temperatuur. Het verbruik van de opstelling komt uit op een 252 Watt.

11600K

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Bij de 11600K zien we een ander beeld. Daar zijn de resultaten in lijn met de rest van de borden. PCMark 10 presteert wel iets beter. De temperatuur van de processor is 61 graden op full load en die van de VRM’s komt uit op 54 graden. Dit na een test van 30 minuten in Cinebench R23. Het verbruik van het pakket is 191,5 Watt, redelijk netjes dus.

Terug naar boven

Software

Elke fabrikant heeft tegenwoordig één of meerdere eigen software pakketten, elk met hun eigen doel. Gigabyte mag met hun submerk AORUS niet ontbreken en heeft daarom het App Center op zijn site gezet. Dit is eigenlijk een verzamelplek voor alle andere applicaties.

• 

• 

In het eerste scherm zie je normaal gesproken de programma’s die geïnstalleerd zijn. Nu zijn dat heel weinig: namelijk niets. Gaan we kijken naar het volgende tabblad dan zien we daar het scherm voor de Windows instellingen. Normaal wordt dit scherm geopend vanuit Windows zelf maar dit kan nu ook (deels) via deze software.

• 

• 

• 

• 

Als we rechts boven op het icoontje met het pijltje klikken controleert de software eerst of er updates zijn voor de verschillende programma’s. Als dit gedaan is worden de geïnstalleerde programma’s en services getoond. De EasyTuneEngineService die hier staat is mee geïnstalleerd met het programma zelf. Gaan we naar het Not Installed tabblad dan komt daar een hele grote lijst met tools tevoorschijn die te downloaden zijn. Let wel: er kunnen dingen tussen staan die standaard aangezet zijn en zo gedownload worden. Ook Third-Party tools kunnen aangezet zijn. Kijk goed wat je echt wilt installeren. Verschillende drivers staan apart vermeld. Deze kunnen bijgewerkt worden als de behoefte er is. De programma’s zijn over het algemeen ook echt handig. Een paar voorbeelden zijn de SIV (System Information Viewer), de Easytune software voor het overklokken en uiteraard de RGB Fusion voor het aansturen van de verlichting.

Als de programma’s gekozen zijn dan gaat de tool zelf de software downloaden en installeren. Er kan soms een scherm of twee tevoorschijn komen maar deze verdwijnen ook vanzelf weer. Als de installatie voltooid is moet het App Center opnieuw starten. Is dit gedaan dan staan in het startscherm de geïnstalleerde programma’s weergegeven. We gaan de drie geïnstalleerde programma’s even kort behandelen.

• 

• 

• 

• 

• 

Als eerste werpen we een blik op Easy Tune. Dit is het overklok programma van AORUS. Het overklokken van een processor kan geheel vanuit de BIOS maar sommigen verkiezen het overklokken via de software boven de BIOS. Het programma bevat vijf tabbladen waarbij het eerste scherm een aantal standaard profielen toont: “Eco”, “Default” en “OC”. Afhankelijk van welk profiel je kiest worden er een aantal instellingen aangepast zodat de gewenste snelheid ook gehaald wordt. Natuurlijk moet de koeling dit ook aan kunnen. Tevens kan er gekozen worden voor AutoTuning waarbij het moederbord zelf de processor gaat overklokken. Onderin het scherm zien we de BIOS versie en de snelheden van de processor, het geheugen en de interne grafische kaart (als die aanwezig is ten minste.) Het volgende tabblad bevat alle instellingen om een processor over te kunnen klokken. Denk aan de Base Clock, de multiplier van de diverse cores maar ook het voltage en het limiet op de stroomtoevoer. Bij Advanced DDR OC staan alle settings om het geheugen over te kunnen klokken. De snelheid is te bepalen maar ook of je XMP wilt inschakelen. Er kan ook gesleuteld worden aan de timings zodat de reactietijd nog sneller wordt. Maar te strak en je computer krijgt issues. Gaan we nog een tabblad verder dan kunnen we daar een paar instellingen voor wat betreft de stroomvoorziening aanpassen. Veel opties zijn echter niet aanwezig. In het Hotkey menu kunnen er toetsencombinaties ingesteld worden om snel van profiel te wisselen, als dit tenminste is ingeschakeld.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Het volgende programma waar we naar kijken is SIV oftewel de System Information Viewer. Zoals de naam al doet vermoeden kun je met dit programma de prestaties van de computer in de gaten houden en nog wat aanpassingen doen om of de prestaties iets te verbeteren of de computer wat stiller te maken. Starten we voor het eerst het programma dan krijgen we een scherm te zien dat de software de ventilatoren wilt calibreren. Hij past de verschillende apparaten aan op basis van geluid en warmte. Daarop past hij de snelheden van de verschillende ventilatoren aan. Is dit gedaan dan starten we met een scherm waarin informatie staat over de kloksnelheden, de processor, het moederbord en het gebruikte geheugen. Een tabblad verder zien we de automatische instellingen van Smart Fan. Hier kan gekozen worden uit één van de vier profielen. In het volgende tabblad kun je zelf aan de slag om alles af te stemmen als je dat zou willen. Nog een tab verder kunnen we instellingen bij welke limieten we een waarschuwing willen krijgen. Loopt het voltage te hoog op of de temperatuur dan wordt er een seintje gegeven dat iets niet helemaal loopt zoals het zou moeten. Bij het laatste tabblad is het mogelijk om een opname te maken van de prestaties van de verschillende meetpunten. Deze zijn onafhankelijk van elkaar uit te zetten.

• 

• 

Dan is er ook nog de RGB Fusion software waarmee de verlichting van de verschillende onderdelen op het moederbord te bedienen zijn. Ook apparaten die op de headers zitten (denk aan ventilatoren en LED strips), videokaarten, en randapparatuur zoals toetsenborden, muizen en headsets worden aangestuurd. Alle verlichting kan zo keurig op elkaar afgestemd worden zonder meerdere programma’s te moeten gebruiken. Kies het losse onderdeel of koppel de apparaten kies de stijl die je zelf wilt en de kleur. Het bord zelf heeft niet veel verlichting aan boord. Alleen de rechterkant heeft onderop wat verlichting gekregen. Er is immers niet veel extra ruimte. Wil je dus meer verlichting, dan moet je extra apparaten aansluiten.

Terug naar boven

Overklokken

Aangezien het een moederbord is uit het Z590 assortiment kan deze ook gebruikt worden om mee over te klokken. Het bord is voorzien van een 10 fase digital power ontwerp waarbij elke fase 90A aan kan. Dit is behoorlijk netjes voor een moederbord van dit formaat. Daardoor kan de stroomvoorziening op peil blijven tijdens het overklokken.

Maar zonder de juiste software kan men helemaal niet overklokken. Dit kan uiteraard vanuit Windows maar sommige mensen vinden het prettiger om over te klokken vanuit de BIOS. Gelukkig kan dat nog steeds. LET WEL: overklokken is geheel op eigen risico en kan hardware onherstelbaar beschadigen.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Zoals we eerder al zagen is er een onderdeel Tweaker waar alle overklok instellingen vermeld staan. De standaard dingen worden als eerste benoemd. Dan hebben we het over het instellen van de Base Clock, de Clock ratio van de processor en de snelheid van het geheugen. Tevens kan de XMP ingeschakeld worden wat natuurlijk een leuke winst kan geven op de prestaties. Voltages zijn ook aan te passen vanuit dit menu. Er zijn drie submenu’s waarin nog veel meer instellingen staan. Bij de Advanced CPU settings zijn ook beveiligingen uit te zetten en snelheden per core. Dit is vrij belangrijk om uit te zetten bij het overklokken. De 11600K bijvoorbeeld heeft als gedrag dat hij de snelheid gaat verlagen als de temperatuur boven de 70 graden komt. Daardoor worden overklok instellingen teniet gedaan. Bij Advanced Memory Settings zijn voornamelijk timings aan te passen maar ook kan bepaald worden of het geheugen in single- of dual channel draait. Kijk je naar de SPD info dan zie je alle instellingen van de losse geheugenmodules zoals deze geprogrammeerd zijn door de fabrikant van het geheugen. In Memory Channels Timing kunnen de timings tot in detail ingesteld worden. Zet deze timings echter te strak en de computer start niet meer op. Ook zijn er geavanceerde instellingen voor de verschillende voltages in te stellen, over het algemeen voor de overvoltage.

10850K

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Als we dan bezig gaan met het overklokken van de 10850K dan komen we uit op 5,2 GHz bij een voltage van 1,34 Volt. Dit was lager dan bij andere moederborden wat alleen maar mooi is. Hoe lager, hoe minder warmte over het algemeen. De Load Line Calibration hebben we op automatisch laten staan. Wellicht dat we nog wel iets hoger hadden kunnen gaan maar dat kon deze waterkoeler niet aan. De temperaturen zorgden ervoor dat we niet verder konden overklokken. Deze gingen namelijk van 76 graden naar 91 graden. Zorg dus dat je een goede koeler hebt. De temperatuur van de VRM’s steeg van 64 naar 67 graden. Dit is wel netjes te noemen. Het verbruik onder load steeg van 252 Watt naar 317.5 Watt. Dit is een redelijke toename. Zorg er dus voor dat je niet teveel extra zaken op je moederbord aan sluit. Er valt in ieder geval een redelijke winst te behalen zoals hierboven te zien is.

11600K

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Bij de 11600K zitten we op 5,0 GHz op 1.36 Volt. De Load-line calibration staat ook hier op automatisch. De temperatuur stijgt van 61 naar 75 graden. Op het moment dat je hoger wilt gaan zal het voltage ook omhoog moeten en dat zorgt weer voor hogere temperaturen. De VRM’s gaan in temperatuur van 54 graden naar 63 graden. Ook wat hoger maar niets om je zorgen over te maken. Het verbruik ten slotte gaat van 191,5 naar 252 Watt. Wel 25% extra verbruik maar dat is niet terug te zien in de prestaties.

Terug naar boven

Conclusie

Intel had met het uitbrengen van de Z590 chipset niet de meest spannende launch in de geschiedenis van releases. Sterker nog: hij is vrij stil geweest. Ook het feit dat de processoren niet tegelijk met de moederborden op de markt werden gebracht was best apart. Nu kunnen op deze borden ook oudere processoren geplaatst worden dus erg was het niet. Toch is een er maar een deel van de functionaliteit te gebruiken. Vooral het gemis aan PCIe 4.0 functionaliteit is vervelend want je denkt het complete bord te kunnen gebruiken wat helaas dus niet het geval is.

De laatste opmerking geldt helemaal voor het M.2 slot wat op de bovenkant van het moederbord zit. Normaal gesproken is het redelijk makkelijk om hier een SSD op te plaatsen maar heb je een 10e generatie processor dan wordt het slot niet bruikbaar en ben je aangewezen op het slot aan de achterkant. Heb je het moederbord eenmaal ingebouwd dan is het lastig dit slot te gebruiken. Wel een klein minpunt. Verder heeft het bord nog vier SATA aansluitingen om meer opslag toe te voegen aan je systeem. Dit is best netjes te noemen. Verder zijn er genoeg USB poorten te vinden om externe opslag op te prikken, mocht je daar behoefte aan hebben. De aanwezigheid van Thunderbolt is een mooie toevoeging waardoor het moederbord door meerdere besturingssystemen gebruikt kan worden (denk aan Apple fans). Ventilatoren kunnen ook aangesloten worden maar daarvoor is wel een verloopkabeltje nodig. Waarom hier voor gekozen is weet ik niet, wellicht heeft dit ook met de ruimte te maken. Handig is het echter niet. Het bord is verder voorzien van een 2,5 Gbit netwerkpoort wat aangevuld is met een WIFI-6 oplossing voor draadloos internet. Wel zo compleet.

Qua looks ziet er moederbord er vol uit maar een deel is netjes weggewerkt. Dat komt mede door de I/O cover en de cover die op het M.2 slot zit. Dat maakt het uiterlijk allemaal net iets strakker. Er is ook verlichting aanwezig maar veel is dit niet. Er zit een strip onder de rechterkant van het moederbord weggewerkt. Deze geeft redelijk wat verlichting. Natuurlijk is het wel mogelijk om verlichting toe te voegen en deze aan te sturen via het moederbord. Er is een RGB en een A-RGB aansluiting geplaatst die te splitsen is, mocht je meer apparaten aan willen sluiten. De verlichting is vervolgens aan te sturen via de RGB Fusion software.

Overklokken is ook mogelijk op het bord. Op een of andere manier doet het bord dit al een beetje zelf op de 10e generatie maar met handmatig overklokken bereik je net iets meer. Houd er wel rekening mee dat het overklokken geheel voor eigen risico is. Gaat er iets stuk dan zijn de kosten voor jou. Daarom heeft Gigabyte ook een aantal beveiligingen ingebouwd die uitgeschakeld moeten worden als je veel meer wilt bereiken. Waar ook rekening mee gehouden moet worden is de beperkte optie om warmte af te voeren, juist omdat alles zo compact is. Vanuit de BIOS heb je genoeg opties om de prestaties wat op te schroeven maar dit kan ook vanuit Windows zelf door middel van de Easytune software. Er is maar één BIOS chip aanwezig dus als deze corrupt raakt zal de machine niet meer starten. Wel is het mogelijk om de BIOS opnieuw te plaatsen door een USB stick te gebruiken en de Q-Flash optie in te schakelen.

De prijs van het bord ligt op het moment van schrijven op ongeveer €255,-. Er is nog een kans dat de prijs iets gaat zakken aangezien Intel net de 12e generatie heeft uitgebracht. Die processoren kunnen niet op dit bord geplaatst worden. Maar voor dat geld heb je al een compact maar compleet bordje in handen.

Mocht je op- en/of aanmerkingen hebben of iets te vragen, dan hoor ik het uiteraard graag. Mocht je dit een leuke review vinden, dan hoor ik het dit natuurlijk ook graag. 🙂 Het motiveert mij om nog meer reviews te maken.

Terug naar boven